Liefdesverhaal dat nog steeds actueel is.

Jette van der Meij (62) en Bartho Braat (66) kennen elkaar uit Meerdijk, het fictieve dorp waar ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ zich afspeelt. Als Laura Selmhorst en Jef Alberts brachten ze er menig uurtje met elkaar door. Nu spelen ze samen de sterren van de hemel in een nieuw toneelstuk van Wies Venmans: ‘Gare de Lyon’. Daarin wordt het verhaal verteld van Rachel en Gerard, twee jonge geliefden in Parijs in 1942. Als de Duitsers de stad bezetten, verandert hun leven radicaal: Rachel moet als jodin de stad ontvluchten, Gerard blijft omdat hij als belangrijk verzetsman niet kan worden gemist. Ze spreken af om elkaar na de oorlog te treffen op het station waar ze afscheid nemen, Gare de Lyon. Pas dertig jaar later zien zij elkaar weer terug en vertellen zij elkaar hun levensverhalen.

Gemiste kansen

Jette van der Meij vertelt: “Ik vond dat gegeven mooi: twee mensen die zo van elkaar houden, worden gescheiden, en je ziet hoe ze dan weer bij elkaar komen. Het gaat voor mij over gemiste kansen, hoe levens kunnen lopen wanneer de tijd waar je in zit iets doet met die levens.”

Bartho Braat: “Elke dinsdag van het nieuwe kwartaal om twaalf uur op het station. Dat spreken ze af. Ik speel Gerard, een man die dertig jaar heeft gewacht op Rachel. Hij blijft hopen, ondanks dat hij getrouwd is met een andere vrouw. Gerard heeft geen zin om de rest van zijn leven thuis te komen in een leeg huis en ’s avonds in een leeg bed te stappen. Maar hij laat zich toch ook heel erg leven door die verloren liefde. Rachel heeft iets bij hem geraakt.”

Van der Meij: “Zo’n eerste grote liefde vergeet je natuurlijk nooit meer. Ze wilden voor altijd bij elkaar blijven, maar de politieke situatie heeft ervoor gezorgd dat ze gescheiden zijn geraakt. Hoe heeft hun leven zich daardoor gevormd, dat is de vraag.”

Braat: “Het verhaal begint bij het einde, bij mijn dood als het ware en eindigt bij het begin. Het lijkt alsof we nu veel verklappen, maar geloof me: er zitten nog een aantal verrassingen in!”

Kinderen van na de oorlog

Zowel Van der Meij als Braat zijn na de oorlog geboren, in respectievelijk 1954 en 1950. Toch speelde de oorlog een belangrijke rol in hun levens.

Van der Meij: “Mijn vader heeft als 22-jarige gevochten op de Grebbeberg en zijn allerbeste vriend naast hem zien sterven. Mijn moeder heeft op haar zeventiende moeten evacueren vanuit Arnhem, ze is naar de Achterhoek gevlucht. Negen jaar na de oorlog werd ik geboren en ik heb de pijn van mijn ouders heel erg gevoeld en meegekregen. Er waren geen huizen na de oorlog, mijn ouders woonden met de zus van mijn moeder en de hele familie in een huis. Maar gesproken over de oorlog werd er niet veel. Mijn ouders waren bezig met alles weer opbouwen, ze richtten zich liever op de toekomst.”

Braat: “4 Mei was bij ons thuis een moeilijke dag, mijn moeder begon altijd te huilen. Ik wist als kind: dat is de oorlog. Mijn opa is huisarts geweest en heeft in 1940 in de meidagen in Valkenburg – daar is ook erg gevochten – als enige arts over het slagveld gekropen om gewonden te redden. Dat verhaal heeft dikke indruk op mij gemaakt, mijn opa was mijn held. Thuis werd er regelmatig gesproken over de hongerwinter. Mijn oudste zus is in 1943 geboren, daar hebben ze erg mee getobd: is er genoeg melk voor haar? Na de dood van mijn moeder, een jaar of tien geleden, is haar dagboek uit de oorlog tevoorschijn gekomen. Dat heeft mijn zus uitgegeven. Het is een alledaags verhaal over hoe mijn ouders de oorlog probeerden door te komen. Mijn vader trok op een fiets met houten banden de polder in bijvoorbeeld. Eén keer waagde ik het om te zeggen dat ik iets vies vond, dat ik nog liever tulpenbollen at. Ik kreeg meteen een draai om mijn oren, dat was foute boel.”

Nog steeds actueel

Van der Meij: “Je zou kunnen zeggen: er is al zo veel over de oorlog gedaan, moeten we daar niet een keer mee stoppen? Ik vind van niet, want het is nog steeds actueel. Ik denk bij ‘Gare de Lyon’ helemaal niet: dit is iets van zeventig jaar geleden. Die oorlog was wel toen, maar het gaat ook heel erg over nu. Nog steeds moeten mensen vluchten omdat hun dorp of stad gebombardeerd wordt. Wat gebeurt er dan als je van elkaar gescheiden wordt?”

Braat: “Ja, inderdaad. De oorlog grijpt ontzettend in in het leven van Rachel en Gerard. Maar je hoeft de krant maar open te slaan om over oorlog te lezen. Als je kijkt naar een stad als Aleppo waar mensen tussen de bombardementen zitten en kinderen van alles meemaken: hoe komen die mensen daaruit? Voor ons zijn het anonieme getallen op het journaal, maar ze maken stuk voor stuk dingen mee die ze de rest van hun leven met zich meedragen.”

Van de soap naar het podium

Voor allebei is het toneelpodium geen onbekende plek: Braat begon zijn carrière als acteur bij Toneelgroep Centrum en speelde in diverse kluchten met onder andere Joop Doderer. Jette van der Meij maakte naast haar werk in ‘GTST’ vele muziektheaterproducties. Waarom hebben ze ‘ja’ gezegd tegen ‘Gare de Lyon’?

Braat: “In eerste instantie omdat het een oorlogsverhaal is en ik als kind al gefascineerd was door de Tweede Wereldoorlog. Er zit romantiek in, maar het is ook gewoon een keihard verhaal over mensen die vluchten. Ik was eerst gevraagd en toen werd voorgesteld om het met Jette te spelen. Nou, wij kennen elkaar natuurlijk, we hebben 25 jaar samen gespeeld in ‘GTST’ dus dat vond ik een goed idee. Ik kan met haar lezen en schrijven. Jette heeft vervolgens Ad de Bont, de regisseur, erbij gehaald en dat is wel bepalend geweest voor hoe het er nu uit ziet.”

Van der Meij: “Het belangrijkste voor mij om ja te zeggen was het script. Ad kende ik van vroeger, ik heb met hem gewerkt toen ik nog op de Kleinkunstacademie zat. Ik heb mijn eigen vorm kunnen vinden onder zijn inspirerende leiding. Hij was mijn droomregisseur voor dit project.”

De Bont koos voor een niet-chronologische manier van vertellen, Braat en Van der Meij springen heen en weer in de tijd en spelen naast Gerard en Rachel verschillende andere rollen. Langzaamaan vormt zich een beeld van hoe het leven van deze twee mensen is verlopen. Van der Meij zingt daarnaast een aantal liederen en het geheel wordt ondersteund door videoprojecties. Zo ontstaat een caleidoscopisch geheel.

Van der Meij: “Het is een feest om met Bartho te spelen in dit tijdloze verhaal, waar heel veel lagen in zitten. Ik ben supertrots dat ik in dit mooie stuk mag staan en ik denk dat iedereen erdoor geraakt wordt.”

Braat: “Daar sluit ik me helemaal bij aan.”

‘Gare de Lyon’ met Jette van der Meij en Bartho Braat is te zien vanaf 3 maart – première 18 maart in theater DeLaMar in Amsterdam – tot en met 10 mei. Informatie: www.garedelyon.nl